Почитувани пациенти и корисници на лекови,
Самомедикацијата како принцип на земање терапија со цел излекување без претходна консултација со лекар е индивидуална грижа за здравјето преку преземање лична одговорност и можност за самолекување на полесни состојби и симптоми.
Лековите за кои МАЛМЕД издал одобрение за ставање во промет со начин на издавање – без лекарски рецепт се нарекуваат OTC (од англискиот термин „Over The Counter“). Лек што се издава или продава без рецепт е лек со широк спектар на терапевтски индикации, со мала токсичност, со мала можност за предозирање, со незначителни интеракции, со добро познати индикации за пациентите и е соодветен за самолекување. Статус на лек без рецепт може да добијат само оние лекови за кои не е потребна претходна лекарска препорака, бидејќи тие се наменети за лекување на симптоми кои самите пациенти можат лесно да ги препознаат, односно за состојби за кои не е потребен лекарски надзор. Oвие лекови се докажано безбедни за употреба во самолекување, но само доколку се користат според упатствата за употреба на лекот.
Треба да се сфати дека разликите помеѓу лековите за самолекување (без рецепт) и лековите на рецепт не се остри – може да бидат разлики во дозирањето и/или во индикациите кои резултираат во разлики во класификацијата. На пример, ибупрофен се издава само на рецепт во високи дози за третман на артритис и без рецепт во ниски дози за третман на главоболки и други видови болка.
Од друга страна, самолекувањето може да има голем број на потенцијални ризици:
- Неправилен избор на терапија;
- Неможност да се препознае дека истата активна супстанција веќе се зема под различно заштитено име (производите под различни заштитни имиња може да ги имаат истите активни материи);
- Неправилен начин на администрација (начин на употреба);
- Несоодветна или прекумерна доза (поголеми дози – подобар/побрз ефект);
- Употреба на лекот во подолг временски период од потребното;
- Прикривање на симптоми на болест и ненавремено барање на соодветна лекарска помош;
- Неможност да се препознаат несаканите реакции на лекот;
- Ризик од зависност и злоупотреба;
Кај сите лекови, без разлика на режимот на издавање, можна е појава на интеракција со други лекови, храна и пијалоци.
Затоа, уште еднаш ја потенцираме важноста на информациите наведени во упатството за пациентот, кое има за цел да даде точни прецизни податоци за горенаведените состојби. Упатството за пациентот содржи податоци кои мораат да се знаат пред употребата на лекот, како и информации за правилна употреба на лекот, за несакани реакции на лекот, за чување и рок на употреба. Покрај печатената верзија кој е дел од пакувањето на лекот, сите ажурирани Упатства за пациентот се наоѓаат на веб страната на МАЛМЕД (http://malmed.gov.mk/).
Современиот начин на живеење, достапноста на информации, интернет портали и социјални медиуми наметнуваат можност за набавка на лекови од непроверени извори (со неможност за утврдување и контрола на квалитетот на лекот, веродостојноста на здравствените тврдења, начинот на чување, транспорт и друго) кое е строго забрането со Закон и за кои МАЛМЕД не може да гарантира за нивниот квалитет. Сакаме да потенцираме и да укажеме на важноста за купување на лекови од овластени, соодветни извори за набавка (овластени правни лица кои имаат одобрение за промет на мало со лекови издадено од МАЛМЕД), а се со цел користење на лекови со потврден квалитет и безбедност кои се одобрени со Закон.
Mysafir ne TV Sitel, Shëndet më
të mirë – Barnat më vete
Të nderuar pacientë dhe përdorues të barnave,
Vetëmjekimi me barna si parim i marrjes së terapisë me qëllim të shërimit pa konsultim paraprak me mjekun është kujdesi individual për shëndetin përmes marrjes së përgjegjësisë personale dhe mundësisë për vetëmjekim të gjendjeve dhe simptomave më të lehta.
Barnat për të cilat MALMED-i ka lëshuar leje për t’u hedhur në treg me mënyrën e lëshimit- pa recetë të mjekut quhen OTC (nga termi anglisht “Over The Counter”). Një barë që lëshohet ose shitet pa recetë është një barë me një gamë të gjerë indikacionesh terapeutike, me toksicitet të ulët, me mundësi të ulët mbidozimi, me ndërveprime të parëndësishme, me indikacione mirë të njohura për pacientët dhe është i përshtatshëm për vetëmjekim. Vetëm ato barna që nuk kërkojnë rekomandim paraprak të mjekut mund të marrin statusin e një bari pa recetë, sepse ato janë të dedikuara për mjekim të simptomave që vetë pacientët mund t’i njohin lehtësisht, gjegjësisht për gjendje për të cilat nuk është e nevojshme mbikëqyrje mjekësore. Këto barna janë vërtetuar të sigurta për përdorim në vetëmjekim, por vetëm nëse përdoren sipas udhëzimeve për përdorimin e barit.
Duhet të kuptohet se dallimet midis barnave për vetëmjekim (pa recetë) dhe barnave me recetë nuk janë të mprehta – mund të jenë të ndryshime në dozë dhe/ose indikacione që rezultojnë në dallime në klasifikim. Për shembull, ibuprofeni lëshohet vetëm me recetë në doza të larta për trajtimin e artritisit dhe pa recetë në doza të ulëta për trajtimin e dhimbjeve të kokës dhe llojeve të tjera të dhimbjeve.
Nga ana tjetër, vetëmjekimi mund të ketë një sërë rreziqesh të mundshme:
- Zgjedhja e gabuar e terapisë;
- Pamundësia për të njohur se e njëjta substancë aktive tashmë mirret me një emër tjetër të mbrojtur (produktet me emra të ndryshëm të mbrojtur mund t’i kenë të njëjtat materie aktive);
- Mënyra e gabuar e administrimit (mënyra e përdorimit);
- Doza joadekuate ose e tepërt (doza më të mëdha – efekt më i mirë/më i shpejtë);
- Përdorimi i barit për një periudhë më të gjatë se sa është e nevojshme;
- Fshehja e simptomave të sëmundjes dhe kërkimi jo në kohë i ndihmës së duhur mjekësore;
- Pamundësia për të njohur reaksionet anësore të barit;
- Rreziku i varësisë dhe keqëpërdorimit;
Te të gjitha barnat, pavarësisht mënyrës së lëshimit, është i mundur ndërveprimi me barna të tjera, ushqime dhe pije.
Ndaj theksojmë edhe një herë rëndësinë e informacionve të theksuara në udhëzimin për pacientin, i cili synon të japë të dhëna precize dhe të sakta për gjendjet e lartpërmendura. Udhëzimi për pacientin përmbanë të dhëna që duhet të dihen përpara përdorimit të barit, si dhe informacione për përdorimin e saktë të barit, për reaksionet e padëshiruara të barit, për ruajtjen dhe afatin e përdorimit. Përveç versionit të shtypur që është pjesë e paketimit të barit, të gjitha Udhëzimet e përditësuara për pacientin janë të disponueshme në faqen e internetit të MALMED-it ( http://malmed.gov.mk/ ).
Mënyra bashkëkohore e jetesës, aksesi në informacione, portale të internetit dhe media sociale imponojnë mundësinë e blerjes së barnave nga burime të pa verifikuara (me pamundësi për verifikim dhe kontroll të cilësisë së barit, besueshmërinë e pretendimeve shëndetësore, mënyrën e ruajtjes, transportin dhe të tjera) që është rreptësisht e ndaluar me Ligj dhe për të cilat MALMED-i nuk mund të garantojë për cilësinë e tyre.
Duam të theksojmë dhe sugjerojmë rëndësinë e blerjes së barnave nga burime të autorizuara dhe adekuate të furnizimit (personat e autorizuar juridikë që kanë leje për shitje me pakicë të barnave të lëshuar nga MALMED-i), dhe krejt kjo me qëllim përdorimin e barnave me cilësi dhe siguri të konfirmuar të cilat janë të miratuara me Ligj.
